2017’de işçi ve emekçi eylemleri

2017 yılı işçi sınıfı açısından çok yönlü saldırılar ve hak gasplarıyla geride kaldı. Buna karşın işçi sınıfı çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirmek, sermayenin saldırılarına karşı koymak için birçok eylem ve direniş gerçekleştirdi.

1 Ocak’ta uygulamaya konan zorunlu BES, kamuda ihraçlarla beraber iş güvencesini ortadan kaldıran düzenlemeler, arabuluculuk gibi “yasal” değişikliklerin yanı sıra, OHAL’de sınıfın hak arama eylemlerinin kolluk güçleri aracılığıyla engellenmesi işçi ve emekçilere yönelik saldırılardan bazılarıydı. Öte yandan işçi ve emekçilere taşeron ve güvencesiz çalışma dayatılırken, gerekli önlemlerin alınmayışı nedeniyle 2017 yılında da işçi ve emekçiler çalışırken ölmeye devam etti. İSİG Meclisi’nin verilerine göre 2017’de en az 1971 işçi yaşamını yitirdi.

Grev yasakları

2017 yılı boyunca, OHAL’in -Erdoğan’ın da itiraf ettiği gibi- işçilerin grevlerini yasaklamakta kullanıldığı çok sayıda örnekle doğrulandı.

18 Ocak’ta Bursa’daki Asil Çelik fabrikasında başlayacak olan grev “milli güvenlik” gerekçesiyle yasaklandı. EMİS’e bağlı ve Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu 13 fabrikada 20 Ocak günü başlayan grev “milli güvenliği bozucu nitelikte görüldüğü” için aynı gün yasaklandı. İşçiler yasağı tanımadıklarını duyurarak sendikayı greve devam kararı almaya zorladılar ve fiili eylemler 24 Ocak’taki anlaşmaya dek sürdü. Bunun dışında Akbank’ta alınan grev kararı “ekonomik ve finansal istikrarı bozucu olduğu” gerekçesiyle 20 Mart’ta yasaklandı. Bir hafta sonra greve ilişkin yayın yasağı da getirildi. Şişecam’da toplu sözleşme sürecinin tıkanmasıyla birlikte 24 Mayıs’ta greve çıkma kararı alındı. Grevden üç gün önce Bakanlar Kurulu, “milli güvenliği bozacağı” bahanesiyle grevi yasakladı. Petrol-İş’in örgütlü olduğu Mefar ilaç şirketinde başlayacak grev de Bakanlar Kurulu tarafından “genel sağlığı bozucu nitelikte olması” gerekçesiyle 6 Haziran günü yasaklandı.

Sendika hakkına saldırılar ve direnişler

Geride bıraktığımız yılda aynı zamanda işçilerin sendikal örgütlülüklerini tasfiye etmek isteyen patronlar işten atma saldırısını devreye soktu. Buna karşı direnişler ve eylemli süreçler yaşandı.

Gebze Şekerpınar’da bulunan Migros depoda sendikal nedenlerle işten atılan 8 işçi Şubat ayında direniş gerçekleştirdi. Mayıs ayında İzmir’deki Hugo Boss’ta işten atmaya karşı direnişe başlandı. İstanbul’da BEDA Enerji’den atılan işçiler Haziran ayında oturma eylemleri yaptılar. Gebze Plastikçiler OSB’de kurulu Chinatool Automotiv fabrikasında Petrol-İş’te örgütlenen ve patronun iş kolunu değiştirerek örgütlülüğü boşa düşürme çabalarıyla karşılaşan işçiler, sendika seçme hakları için Mayıs ayının sonunda eylemlere başladılar. Tuzla’da bulunan Diam Vitrin fabrikasında işçilerin Birleşik Metal-İş’te örgütlenmesi üzerine patron işten atma saldırısına geçti. Buna karşı 6 Haziran’da üretim durduruldu. Bursa’daki Yazaki fabrikasında “performans düşüklüğü” bahanesiyle işten atılan Dilek Gültekin, 3 Temmuz günü fabrika önünde direnişe başladı. Polis saldırısıyla 2 kez gözaltına alınan Gültekin, 14 Ağustos günü “Mücadele sürecek!” açıklamasıyla direnişi sonlandırdı. SIO Automotive fabrikasında taşerona bağlı çalışan ve işten atılan güvenlik işçileri 4 Temmuz’da direnişe başladılar. Bir süre fabrika önünde eylemler yapan güvenlik işçileri imza kampanyası gibi süreçleri başlattılar. Türkiye Petrolleri’nin (TP) bünyesinde yürüttüğü saha hizmetlerinin TPIC’e devredilmesi yönündeki kararın, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak tarafından imzalanarak Bakanlar Kurulu’na sunulmasına tepki gösteren Petrol-İş üyesi işçiler, 5 Temmuz günü Genel Müdürlük binasını kısa süreliğine işgal ettiler. İzmir’de Orkide Yağ işçileri işten atılmaları nedeniyle Haziran ayında başladıkları direnişi 11 Eylül’de sonlandırdılar. Kocaeli’deki Ford Otosan fabrikasında TOMİS’li olduğu için işten atılan Numan Duru, Temmuz ve Ağustos aylarında fabrika önünde basın açıklamaları gerçekleştirdi. 17 Temmuz günü İstanbul Yenibosna’da TÜMTİS’e üye oldukları için işten atılan DHL işçileri hâlâ süren direnişlerini başlattılar. 26 Haziran’da Kocaeli Gebze’de MESS-Türk Metal ittifakına karşı 25 Haziran’da direnişe geçen ZF Sachs işçileri ertesi gün taleplerini kabul ettirdiler. ZF ile aynı gün direnişe geçen Opsan işçilerinin direnişi 3. günün akşamı kısmi kazanımla sonuçlandı. İstanbul Hadımköy’de kurulu bulunan ve yaklaşık 500 işçinin çalıştığı Akkim Yapı Kimyasalları fabrikası işçileri Petrol-İş’te örgütlendikleri için işten atıldılar ve Ağustos ayında hâlâ süren direnişlerine başladılar. İzmir Batı Anadolu Çimento (BATIÇİM) fabrikasında, işten atma saldırısına ve sendikal tercihlerine yönelik baskılara karşı, Cam Keramik-İş üyesi işçiler 10 Ağustos’ta fabrika önünde direnişe başladılar.

İstanbul’da Kod-A Bilişim şirketinde çalışan işçilerin Sosyal-İş’te örgütlenmesine karşı patron işten atma ve sürgün saldırısını devreye soktu. İşçilerin buna karşı Ekim ayında şirket önünde başlattığı direniş hâlâ sürüyor.

Trakya Cam’da “üretim azalması” bahanesiyle onlarca işçinin Ekim ayında işten atılması üzerine işçiler, kendilerine sahip çıkmayan Kristal-İş Sendikası’na ve şirkete tepki göstererek, eylemli süreç başlattılar. Hakları için Tuzla’daki Şişecam Genel Merkezi’ne yürümek isteyen işçiler OHAL yasağına takıldı. İşçilerin direnişi 24 Ekim’de sağlanan anlaşmayla sona erdi. Türk-İş’e bağlı Çimse-İş’in örgütlü olduğu Tuzla’daki Kluh Destek fabrikasında Çimse-İş’in kendilerinden habersiz imzaladığı 3 yıllık satış sözleşmesine ve işten atmalara karşı işçiler tepkilerini Kasım ayında yaptıkları eylemlerle ortaya koydu. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde işten atılan DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası üyesi Mahir Kılıç, işini geri almak için 13 Kasım’da belediye önünde açlık grevine başladı. Çankırı’daki Sumitomo fabrikasında Lastik-İş’e üye işçilere dönük işten atma saldırısını devreye sokan patrona karşı Aralık ayında direniş başladı. Sermayenin hizmetine koşan AKP ve jandarma da işçilerin eylemini kırmaya çalıştı. 7 Aralık günü CHP’li Çankaya Belediyesi’nde hakları gasp edilen taşeron işçileri belediye binasını işgal etti. İşgal polis zoruyla kırıldı. Tuzla’daki HT Solar Enerji’de işten atmaya karşı 4 Aralık’ta fabrika işgal edildi. İşgal 3. gününde Birleşik Metal-İş tarafından, işçilerin iradesi dışında sonlandırıldı.

Kocaeli’deki Posco Assan fabrikası işçilerinin Birleşik Metal-İş’te örgütlenmesi üzerine Kasım ayında işten atma saldırısı devreye sokuldu. Saldırıya karşı fabrikanın Güney Kore sermayeli olması üzerine konsolosluk, fabrika ve Kibar Holding önünde eylemler gerçekleştirdi. 26 Aralık günü işçilerin sendikal yetkinin gönderilmemesini protesto etmek için Çalışma Bakanlığı’na başlatacağı yürüyüş öncesi saldıran polis onlarca işçiyi gözaltına aldı.

Tuzla’da bulunan Na-De Elektronik fabrikasında da Kasım ayında aynı sebeple yaşanan işten atmalara karşı işçiler eylemlerle tepkilerini ortaya koydu.

Emekçiler verilmeyen hakları için eylemdeydi

Ücretleri ödenmeyen sınıf bölükleri de iş durdurma yoluna başvurdular. Özellikle inşaat ve belediye işkolunda ücret için iş durdurmalar yaşandı. İstanbul Seyrantepe’de Eroğlu İnşaat’a bağlı Skyland İstanbul şantiyesinde bine yakın inşaat işçisi, günlerce süren koğuşlardaki elektrik kesintisi, sağlıksız barınma ve kötü çalışma koşulları nedeniyle 6 Şubat tarihinde iş bıraktı, şantiyeye çıkan anayolu trafiğe kapattı. Siirt’in Şirvan ilçesinde katliam yaşanan Ciner Grubu’na ait madende işçi kıyımına karşı madenciler 19 Ocak’ta direnişe başladı. Valiliğin OHAL baskıları ve vaatleriyle işçiler üretime devam etmeye zorlandı. İzmir’deki Star Rafineri inşaatında çalışan işçiler ödenmeyen ücretlerini alabilmek için yılın çeşitli zamanlarında iş bırakma eylemleri gerçekleştirdiler. İskenderun’da bulunan Nursan Demir Çelik fabrikasında çalışan işçiler 17 aydır ücret alamamalarına karşı 20 Mart günü başladıkları direnişi Mayıs ayının sonlarında aldıkları söze kadar sürdürdü. İzmir’deki AKG fabrikasında Birleşik Metal-İş’te örgütlenen işçiler işten atıldı. Bunun üzerine 13 Haziran’da üretim durdu, polis saldırarak fabrikayı boşalttı. Direniş 46 gün sürdü. Avcılar Belediyesi’nde 3 aylık maaşlarını alamadıkları için 24 Temmuz gününden itibaren iş bırakma eylemine başlayan Belediye-İş üyesi işçilerin eylemi, sonuç alınması üzerine 1 hafta sonra sona erdi. Ancak belediyenin sözünü tutmaması nedeniyle Ağustos ayında eylemler yeniden başladı ve Eylül’de de sürdü. Hileli iflasla alacak hakları gasp edilen Real Market işçilerinin mücadelesi de Ağustos ayında başladı. İşçiler Real marketleri önünde eylemler başlattılar. Üyesi oldukları Tez Koop-İş Sendikası yönetimi de işçilere sahip çıkmayarak eylemlerini önlemeye çalıştı. Eylül ayında çok sayıda saya işçisi İstanbul, İzmir, Antakya, Adana ve Konya gibi kentlerde ücret artışı talebiyle iş bıraktı. Mersin’de DOUBLEEM Tekstil’de 3 aylık maaşları gasp edilen işçiler Aralık ayında iş bırakma ve fabrika önü eylemleri gerçekleştirdi.

Zonguldak’ta maden işçileri TTK ve TKİ maden ocaklarının özelleştirilmesini içeren torba yasaya karşı Kasım ayında yaptıkları eylemlerle tepkilerini ortaya koydu.

Sefalet sözleşmelerine karşı grevler

Sermaye sınıfının toplu sözleşme görüşmelerinde sefalet zammı dayatmalarına karşı da işçiler “Grev” dedi.

Bursa’da sıfır zam dayatması nedeniyle 22 Ağustos 2016’da başlayan Gemlik Gübre grevinde 7 ayın ardından fabrika kapatıldı. İzmir’deki Karabağlar Belediyesi’nde 915 işçi 31 Ocak-4 Şubat arası grev yaptı. Petrol-İş’in örgütlü olduğu Petkim’de 8-9 Şubat tarihlerinde 2 gün boyunca uyarı eylemleri ve basın açıklaması yapıldı. Haziran ayında da kısmi iş bırakma oldu. Tüpraş’ta Nisan’da bir günlük iş bırakma oldu. Gebze’deki Corning Kablo’da Nisan ayında grev başladı. Düzce’deki Teknorot’ta Türk Metal’in işçileri yok sayarak yönetimle sözleşme imzalamasına karşı 9-10 Mayıs günü direniş gerçekleştirildi. Polis ve jandarma da işçileri eylemden döndürmek için devreye girdi. Kocaeli’deki Gübretaş’ta grev kararı 8 Mayıs’ta asıldı. Kocaeli Kartepe’deki Yıldız Sunta’da 6 yıldır zamsız çalışan işçiler 11 Mayıs-20 Mayıs arası greve çıktı, taleplerini kısmi olarak elde ettiler. Esenyurt’taki Coveris plastik fabrikasında 16 Mayıs’ta grev başladı, 9 gün sürdü. İzmir Torbalı’da bulunan Form Koruyucu Ambalaj işçilerinin 45 gün süren grevi 7 Temmuz 2017’de yapılan anlaşmayla sona erdi. Bursa Nilüfer Belediyesi’ne 23 Mayıs’ta grev kararı asıldı. Çiğli, Turgutlu, Gebze’de bulunan DYO Boya fabrikalarındaki toplu sözleşme görüşmelerinde işçilerin ücret talebinin patron tarafından kabul görmemesi üzerine grev kararı 31 Mayıs’ta fabrikalarda asıldı. Mayıs sonunda Ankara’daki Klisom’da işten atma saldırısına karşı 30 Mayıs’ta direnişe başlayan işçiler ertesi gün saldırıyı püskürttü. Gebze’de bulunan Mutlu Akü fabrikasında TİS görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine işçiler 13 Haziran’da greve çıktı. Grev 4 Temmuz tarihinde varılan anlaşma ile sonlandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı şirketlerden İzmir Deniz İşletmeciliği Nakliyat Turizm ve Ticaret A.Ş. (İZDENİZ) ile Türk-İş’e bağlı Türkiye Denizciler Sendikası (TDS) arasındaki toplu sözleşme görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine 12 Temmuz-3 Ağustos arası grev yapıldı. Düzce’deki Tekno Maccaferri fabrikasında Birleşik Metal-İş’le patronun TİS’te anlaşamaması üzerine 31 Temmuz’da başlayan grev 26 Eylül günü anlaşmayla sona erdi. Grevin 43. gününde yasak olmasına karşın fabrikadan mal çıkarmak isteyen patronu engellemeye çalışan Tekno Maccaferri işçisine jandarma saldırarak gözaltına aldı. 3 Ağustos günü İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde işten atma saldırısına karşı DİSK, Konak’ta yaptığı eylemle iş bıraktı. Tek Gıda-İş’in örgütlü olduğu Aroma Bursa Meyve Suları ve Gıda Sanayii AŞ ile sürdürülen TİS görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine işçiler greve başladı. Grev 5 Eylül’de anlaşmayla sonlandı.

Kamu emekçileri direniyor

15 Temmuz’u “Allah’ın lütfu” olarak gören sermaye devleti, “FETÖ” gerekçesiyle devrimci, ilerici kamu emekçilerini tasfiye etmeye girişti. Hukuksuzca ve tüm itiraz yolları kapatılarak ihraç edilmelerine karşı Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) üyesi emekçiler çeşitli illerde direnişlere başladı. Nuriye Gülmen’in 9 Kasım 2016’da başlattığı Yüksel direnişi, her gün gerçekleşen polis saldırılarına karşın hâlâ sürüyor. Nuriye Gülmen ve Semih Özakça, işlerine geri dönme talebiyle 11 Mart’ta başlattıkları açlık grevlerinin 76. gününde tutuklama saldırılarıyla karşılaşırken, Özakça Ekim’de, Gülmen ise Aralık ayında tahliye edilmişti. Çankaya Toplum Sağlığı Merkezi’nden ihraç edilen Mahmut Konuk’un 15 Aralık 2016’da başlattığı eylemleri bir yılı geride bıraktı. Malatya’da Ocak ayının başlarında 4 emekçi ihraç edilmelerine karşı direnişe başladılar. Emekçiler yüzden fazla gözaltı saldırısıyla karşılaştılar, ilerleyen süreçte direnişlerini Yüksel Caddesi’ne taşıdılar. Düzce’de mimar Alev Şahin 30 Ocak günü direnişini başlattı. Betül Celep de ihraç edilmesine karşı Kadıköy’de 23 Ocak-29 Mart arası oturma eylemi gerçekleştirdi. 14 Şubat’ta Aydın’da direniş başlarken 6 Mart’ta Nazife Onay Mecidiyeköy’de direnişe başladı. 55 gün boyunca burada direnen Onay 15 kez işkenceyle gözaltına alındı. Haziran ayında direnişini Yüksel’e taşıyan Onay “terör” bahanesiyle tutuklandı. 18 yıldır çalıştığı Ankara Valiliği Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü’nden atılan Cemal Yıldırım’ın hâlâ süren direnişi ise 13 Mart’ta başladı. Şubat ayında İstanbul’da başlayan direniş de Kadıköy, Kartal ve Bakırköy’de haftanın dört günü yapılan eylemlerle hâlâ sürüyor.